پاسخ اختصاصي متخصص روانشناس به پرسش يكي از دوستان هوكام : با اضطراب و به ويژه اضطراب در هنگام امتحان چه كنيم؟
بهترين كار اين است كه آدم زياد امتحان بدهد، در كلاسهاي مختلفي مانند كلاسهاي كنكور و ساير كلاسهاي آموزشي موجود است شركت كند و خودش را در معرض امتحان قرار دهد. چنين فردي مي‌تواند سوالات امتحاني را تهيه كند و در منزل براي خود شرايط امتحان را فراهم كند؛ مثلا زمان محدودي در نظر بگيرد و …
اما اگر فرد به طور عمومي اضطراب دارد نه فقط در زمان امتحان، ( كه معمولا افرادي كه سر جلسات امتحان اضطراب دارند، به طور عمومي هم اضطراب دارند اما متوجه نمي‌شوند چون به اين حالت خود عادت كرده‌اند)، بهترين كار مراجعه به روانشناس است. روانشناس، تماريني را به نام ريلكسيشن (Relaxation) يا تن‌آرام‌سازي را به اين فرد آموزش مي‌دهد. اين آموزش‌ها ممكن است سه تا چهار جلسه طول بكشد. اين تمارين را معمولا روزي دو بار در منزل انجام مي‌دهند و اين باعث مي‌شود كه يك آرامش عمومي براي فرد به وجود بيايد.
براي توضيح بيشتر بايد گفت كه معمولا ناراحتي‌هاي ذهني و رواني به جسم منتقل مي‌شود. مثلا فردي كه اضطراب دارد، از نظر جسمي هم دچار مشكلاتي مي‌شود. مثلا عرق مي‌كند، ضربان قلبش بالا مي‌رود و ….
اين تمارين باعث مي‌شود كه جسم آرام شود و از طريق آرامش جسم، روان هم به آرامش مي‌رسد. اين به دليل آن است كه بسياري از ما در معرض آموزش تمارين آرام‌سازي قرار نگرفته‌ايم و معمولا در خانواده‌ها كسي والدين چنين تماريني را انجام نمي‌دهند. به اين ترتيب فرزندان هم ياد نمي‌گيرند كه چطور بايد با اضطراب برخورد كنند. در بعضي خانواده‌ها كه والدين آگاهانه اضطراب خود را كنترل مي‌كنند، فرزندان هم اين آموزش‌ها را مي‌بينند. اين تمارين به فرد مي‌آموزد كه در هنگام اضطراب، چطور جسم خود و سپس ذهن و روان خود را آرام كند.
اضطراب يكي از مخربترين احساسات انسان است كه بلافاصله بر روي سيستم گوارشي و ساير اعضاي بدن اثر منفي مي‌گذارد. در نتيجه كليه افرادي كه اضطراب دارند، بهتر است اين تمارين را انجام دهند و در اين سطح نيازي به دارو هم ندارند. عوامل اضطراب در افراد مختلف متفاوت است؛ بعضي از آسانسور اضطراب مي‌گيرند، بعضي در جمع دچار اضطراب مي‌شوند و بعضي از امتحان … اين تمارين براي همه افراد كاربرد دارد.
اما براي فردي كه هنگام امتحان با اين تمارين آرام نمي‌شود، توصيه مي‌شود كه تحت نظر روان‌پزشك، داروي ضد اضطراب مصرف كند كه اين دارو، چيز خيلي خاصي نيست و برخلاف آنچه تصور مي‌شود به سيستم عصبي بدن هم آسيبي نمي‌رساند و گيج كننده يا خواب‌آور هم نيست. من در بين مراجعان خود داشتم آقايي كه كارمند بانك بود و با اين تمارين به آرامش نرسيد. ايشان با مصرف يك داروي ساده تحت نظر روان‌پزشك كاملا درمان شده‌اند و در حال حاضر هيچ مشكلي ندارند.
بخشي از گفتگوي اختصاصي با مشاور ارشد مشاوره؛ خانم ركسانا خوشابي
